به حاملگی خارج از رحم ، حاملگی اکتوپیک یا حاملگی لوله ای نیز گفته می شود که روند این نوع حاملگی به صورت طبیعی نمی باشد و تخمک لقاح یافته دوامی نمی آورد و اگر بافتی که تشکیل شده است بدون درمان رها گردد ممکن است مادر دچار خونریزی های مرگ بار شود. در ادامه به بررسی علل و علائم و درمان بارداری خارج از رحم خواهیم پرداخت.
بارداری خارج از رحم چیست ؟
بارداری خارج از رحم در مواقعی اتفاق می افتد که تخمک بارور شده در قسمتی غیر از دیواره داخلی رحم مستقر می گردد و در همان مکان شروع به رشد می کند ولی امکان نگه داشتن و ادامه رشد جنین در این مواقع وجود ندارد زیرا سلامتی مادر به خطر می افتد همچنین این نوع بارداری ممکن است برای هر خانمی اتفاق بیفتد از این رو بهتر است خانم ها با علائم و درمان آن آشنا شوند. این نوع حاملگی در بیشتر مواقع در لوله فالوپ اتفاق می افتد ولی ممکن است در سایر نقاط بدن نظیر تخمدان و حفره شکمی یا بخش پایینی رحم و گردن رحم نیز رخ بدهد.
علائم حاملگی خارج از رحم
فرد ممکن است در ابتدای شروع بارداری هیچ علائمی نداشته باشد ولی اغلب خانم هایی که دچار این نوع بارداری می شوند در همان ابتدا فقدان قاعدگی و تحریک پذیری سینه ها و تهوع را تجربه می نمایند که در این شرایط نتیجه تست بارداری ممکن است مثبت باشد ولی با همه مواردی که ذکر شد این حاملگی نباید ادامه دار باشد و زمانی که تخمک لقاح یافته شروع به رشد می کند مادر نشانه ها و علائم قابل توجه تری را تجربه خواهد کرد.
توجه داشته باشید که نشانه اولیه بارداری خارجی از رحمی ممکن است خونریزی سبک از واژن و درد در ناحیه پهلو یا گردن باشد و اگر خون از لوله فالوپ نشت کند ممکن است فرد دچار شانه درد شود یا نیاز فوری به دفع مدفوع را داشته باشد.
علائم اختصاصی این نوع بارداری نیز به جایی که خون جمع می شود و نوع رشته های عصبی که تحریک شده اند بستگی دارد. توجه داشته باشید که اگر تخمک لقاح یافته به رشد خودش در لوله فالوپ ادامه بدهد می تواند باعث پاره شدن لوله رحمی شود که در این شرایط احتمال خونریزی شدید وجود دارد و علائم اورژنسی نیز شامل سبکی سر و از حال رفتن و شوک و غش می باشد.
در چه زمانی بیمار برای درمان حاملگی خارج از رحمی باید به پزشک مراجعه نماید ؟
در صورت تجربه هر گونه از علائم و نشانه های اولیه بارداری خارج از رحم بیمار باید هر چه سریع تر به پزشک مراجعه نماید و اقدامات درمانی را شروع کند. این علائم نشانه خطر برای مادر می باشند که بهتر است جدی گرفته شوند.
- درد شدید در ناحیه شکم ، لگن یا پهلو به همراه خونریزی از واژن
- از حال رفتن و سبکی سر قابل توجه
- درد شدید در ناحیه شانه ها
بررسی علت های تاثیرگذار بر ایجاد حاملگی خارج از رحم
این نوع بارداری همانطور که ذکر شده زمانی رخ می دهد که تخمک لقاح یافته در میانه مسیر خود به سمت رحم به دلیل آسیب در اثر التهاب یا تغییر ساختار لوله فالوپ در آن گرفتار شود همچنین عدم تعادل هورمونی و رشد غیر طبیعی تخمک لقاح یافته در بروز بارداری خارج از رحم موثر می باشد.
عواملی که بروز این نوع بارداری را بیشتر می کنند عبارتند از :
- سابقه داشتن حاملگی خارج از رحم
- عفونت : توجه داشته باشید که بیماری هایی نظیر سفلیس و سوزاک باعث بروز عفونت در لوله رحمی و دیگر اندام های نزدیک می شوند و در نتیجه خطر مبتلا شدن افراد به این نوع بارداری افزایش پیدا می کند.
- التهاب
- درمان های ناباروری
- جراحی لوله رحمی
- استفاده از برخی از روش های پیشگیری از بارداری نظیر آی یو دی : توجه داشته باشید بارداری در صورت استفاده از آی یو دی بسیار کم اتفاق می افتد و اگر خانمی که از این روش پیشگیری استفاده کرده است باردار شود به احتمال زیاد نوع بارداری وی خارج از رحم خواهد بود.
- بستن لوله های رحمی ( توبکتومی ) : این روش یکی از دائمی ترین روش ها برای پیشگیری از بارداری می باشد ولی در برخی از موارد ممکن است موفقیت آمیز نباشد و اگر فردی که توبکتومی کرده است باردار شود ممکن است به بارداری خارج از رحم مبتلا شود.
- سیگار کشیدن
عوارض ناشی از حاملگی خارج از رحم
بارداری خارج از رحم ممکن است باعث پاره شدن لوله های رحم شود و اگر لوله های آسیب دیده درمان نگردند خونریزی شدیدی رخ می دهد که این خونریزی زندگی و سلامت را به صورت جدی تهدید می کند همچنین ممکن است شانس فرد در آینده برای بارداری کاهش پیدا کند.
روش هایی برای پیشگیری از حاملگی خارج رحم
راهی برای پیشگیری از این نوع بارداری وجود ندارد ولی شما می توانید با انجام اقدامات زیر خطر بروز آن را کاهش بدهید.
- محدود کردن تعداد شریک های جنسی
- استفاده از کاندوم در طی رابطه جنسی
- قبل از اقدام به بارداری سیگار کشیدن را ترک کنید.
نحوه تشخیص حاملگی خارج از رحمی
برای تشخیص حاملگی خارج از رحم روش های مختلفی وجود دارد که این روش ها می توانند به شما در تشخیص این نوع بارداری کمک نمایند.
1.معاینه لگن
به کمک این نوع معاینه پزشک می توانید نواحی درد و تحریک پذیری یا وجود توده در لوله فالوپ و تخمدان را تشخیص بدهد و اگر پزشک با انجام معاینه لگنی بارداری خارج از رحم را تشخیص نداد شما باید از روش های دیگر برای تشخیص این نوع بارداری استفاده کنید.
2. آزمایش بارداری
برای تشخیص بارداری فرد باید آزمایش خون آزمایش BhcG را انجام بدهد که این هورمون در دوران بارداری در خون افزایش می یابد و آزمایش خون باید تا زمانی که سونوگرافی حاملگی خارج از رحمی را تایید نماید هر چند روز یک بار تکرار گردد و اغلب سونوگرافی 5 تا 6 هفته بعد از لقاح انجام می گردد.
اگر بارداری خارج از رحم فرد تایید شود لازم است که نوع گروه خونی وی نیز مشخص گردد زیرا ممکن است فرد به پیوند خون نیاز داشته باشد.
3. سونوگرافی
سونوگرافی از طریق واژن یا سونوگرافی ترانس واژینال به پزشک این امکان را می دهد که مکان دقیق بارداری را مشاهده نماید. برای انجام این سونوگرافی یک وسیله چوب دستی مانند در قسمت داخلی واژن قرار می گیرد که این وسیله از امواج صوتی برای تولید تصویر دقیق از رحم و لوله فالوپ و تخمدان ها استفاده می کند سپس تصاویر را به مانیتور ارسال می کند. از سونوگرافی شکمی نیز برای تایید بارداری یا ارزیابی خونریزی داخلی استفاده می گردد.
درمان هایی برای حاملگی خارج از رحم
تخمک لقاح یافته نمی تواند به شکل طبیعی بیرون از رحم رشد نماید از این رو بهتر است افراد مبتلا به حاملگی خارج از رحم برای پیشگیری از عوارض و مشکلات مرگ بار اقدام به درمان نمایند و بافت ایجاد شده توسط حاملگی خارج از رحم از بدن آن ها خارج شود. برای درمان این نوع بارداری از دارو و جراحی لاپاروسکوپیک یا جراحی شکمی استفاده می گردد.
1.درمان دارویی
بارداری خارج از رحم در مراحل اولیه اگر بدون خونریزی غیر قابل کنترل باشد با تجویر دارویی به اسم متوترکسات قابل درمان می باشد. این دارو قادر است جلوی رشد سلولی را بگیرد و سلول های جدیدی را که ایجاد شده اند حل می کند.
این دارو به صورت تزریقی می باشد. توجه داشته باشید که قبل از استفاده از این دارو باید بارداری خارج از رحم تایید شود و بعد از تزریق دارو نیز پزشک برای بررسی موثر بودن درمان آزمایش خون گنادوتروپین جفتی انسان را تجویز می نماید که نتیجه این آزمایش تایین می کند که آیا فرد به تزریق داروی بیشتری نیاز دارد یا خیر ؟
2. روش های لاپاراسکوپی برای درمان حاملگی خارج از رحم
از سالپنژکتومی و سالپنژستومی برای درمان برخی از حاملگی های خارج از رحم استفاده می گردد که در این روش برشی کوچک در شکم و در نزدیکی ناف ایجاد می شود سپس پزشک از لوله ای باریک که سر آن به دوربین و نور مجهز می باشد برای دیدن قسمت داخلی لوله های رحم استفاده می نماید.
در سالپنژستومی محصولات حاصل از حاملگی خارج از رحم خارج می شوند و لوله به حال خود رها می گردد تا خود به خود التیام پیدا کند ولی در سالپنژکتومی محصولات ناشی از حاملگی خارج از رحم و لوله فالوپ هر دو باهم از بدن خارج می گردند.
اینکه بیمار باید از کدام یک از این روش ها استفاده نماید به مقدار خونریزی و آسیب وارد شده و میزان پارگی لوله بستگی دارد همچنین باید پزشک بررسی نماید که آیا لوله فالوپ دارای ساختار طبیعی می باشد یا نشانه آسیب های قبلی در آن وجود دارد یا خیر ؟
3. جراحی اورژانسی برای درمان حاملگی خارج از رحم
اگر حاملگی خارج از رحم باعث خونریزی شدید گردد فرد به جراحی اورژانسی نیاز پیدا می کند. این روش به شیوه لاپاراسکوپی یا از طریق ایجاد شکاف در شکم یا لاپاراتومی انجام می شود و در برخی از موارد نیز اماکن حفظ لوله فالوپ وجود دارد ولی اگر لوله فالوپ دچار پارگی شده باشد باید به صورت کلی از بدن خارج گردد.
در این مطلب به بررسی بارداری خارج از رحم پرداختیم که امیدواریم با مطالعه این مطلب اطلاعات لازم را در مورد این نوع بارداری بدست آورده باشید.
