انواع معلولیت های ذهنی

انواع معلولیت های ذهنی

معلولیت های ذهنی اختلالاتی هستند که بخش قابل توجهی را در سطوح مختلف به خود اختصاص می دهند و اغلب مردم  نگرانی‌هایی را در مورد این اختلالات دارند و به خصوص افرادی که میخواهند اقدام به فرزندآوری کنند این دلهره را دارند و می خواهند بدانند که چه عواملی موجب ایجاد معلولیت های ذهنی در کودکان می شود و تا چه حد این معلولیت های ذهنی بر روی فعالیت های بدنی و تاثیر می گذارند.

ما نیازمند اطلاعاتی راجع به این موضوع هستیم تا بتوانیم آگاهی خود را افزایش دهیم ولی قبل از این باید با دید درستی به این موضوع نگاه کنیم تا بتوانیم برای مقابله با آن تدابیر درست تری را بیاندیشیم و با علم کافی به مقابله با آن بپردازیم.

بدیهی است که مشاهده ی این محدودیت ها در افراد نزدیک یا خانواده ما احساس خوشایندی ایجاد نمی کند اما باید به خاطر داشته باشیم که این معلولیت یک اتفاق وحشتناک و پایان دنیا نیست و می توان با نگاهی درست به آن از استعدادهای فرد استفاده بهینه کرد.

کودکان با نیازمندی های ویژه و استثنایی به کودکان گفته می شود که برای آموزش آنها باید نوع تدریس ویژه‌ای اعمال شود و نیازهای خاصی برای شکوفایی استعدادهای آنها باید در نظر گرفته شود و کمی تعلیم و تربیت آنها با سایر کودکان متفاوت است.

مشکلات ویژه یادگیری، نارسایی‌های زبان و گفتار، آسیب‌های شنوایی، آسیب‌های بینایی، نارسایی‌های حرکتی شامل ناهنجاری‌های مربوط به اسکلت و عضلات، تأخیرهای تحولی، اوتیسم و چندمعلولیتی عواملی هستند که می توانند باعث شوند که یک کودک برای تعلیم و تربیت نیازمند روش های ویژه آموزشی و رفتاری باشد.

وراثت تصادف و بیماری عواملی هستند که می توانند در هر نقطه از دنیا و برای تمامی طبقات اجتماعی و مالی اتفاق بیفتند و کودکان قشری هستند که در مقابل این موارد نسبت به بزرگسالان همیشه حساس تر و آسیب پذیرتر می باشند و ممکن است در هر جای دنیا و برای هر شخصی این معلولیت ها به وجود بیاید.

عقب‌ماندگی ذهنی

در واقع معیار اندازه‌گیری آن سطح هوش فرد می باشد که از طریق بررسی عملکرد ها انجام می شود و به معنی پایین تر بودن سطح هوش فرد نسبت به افراد عادی است  و همراه با نشانه های تفاوت رفتار شناسی در فرد می باشد که همزمان با دوران رشد و تغییر و تحول فرد ظاهر می شود.

محققان سن رشد را برای ذهن بین تولد تا ۱۸ سالگی در نظر می گیرند و اختلالات ذهنی که پس از ۱۸ سالگی به وجود می‌آید را جزو دسته بندی  عقب ماندگی ذهنی قرار نمی‌دهند با کودکان دچار اختلالات عقب ماندگی ذهنی به دلیل پیچیدگی هوشی جزوه قابل توجهی از کودکان هستند که باید به آنها توجه شود.

تاکنون محققان توانسته اند حدود ۲ هزار عامل را برای به وجود آمدن عقب ماندگی ذهنی به عنوان عامل تاثیرگذار معرفی کنند اما هنوز بخش از اعمال زندگی های ذهنی عامل مشخصی ندارد و مانند تمامی بیماری های دیگر عقب ماندگی های ذهنی نیز دارای درجات مختلف با شدت و ضعف متفاوت هستند.

با توجه به این که هوش کودک در چه سطحی قرار دارد بازتاب ها و عملکردهای رفتاری و اجتماعی او نیز می تواند متفاوت باشد و بر اساس معیارهای پژوهشگران این گونه فرض می شود که هوش انسان عادی  عدد ۱۰۰ می باشد.

با این معیار افرادی که بهره هوشی آنها بین عدد ۸۵ تا ۱۰۰ می باشد دارای بهره هوشی متوسط رو به پایین هستند و افرادی که بهره هوشی آنها بین عدد ۷۰ تا ۸۴ می باشد اصطلاحاً مرزی هستند یعنی در مرز میان عقب ماندگی ذهنی و متوسط رو به پایین قرار دارند و باقی افراد که برای هوشی آنها زیر ۷۰ می باشد جزوه دسته افراد دارای عقب ماندگی ذهنی محسوب می شود.

بر اساس مطالعاتی که روی کودکان عقب مانده ذهنی انجام شده است این کودکان را به چهار دسته متفاوت تقسیم کرده‌اند که این دستگاه عبارتند از:

• عقب‌ماندگی ذهنی خفیف با بهره‌هوشی 55- 50 تا 70،
• عقب‌ماندگی ذهنی متوسط با بهره‌هوشی 40-35 تا 55-50،
• عقب‌ماندگی ذهنی شدید با بهره‌هوشی 25-20 تا 40-35
• عقب‌ماندگی ذهنی عمیق با بهرهوشی کمتر از 25- 20

بسیاری از بیماری ها هستند که می توانند موجب ایجاد عقب ماندگی ذهنی می شوند که در اینجا به چند مورد از این بیماری ها اشاره خواهیم کرد.

سندروم داون

این اختلال که در گذشته به آن منگولیسم هم گفته می شد و نام دیگر آن تریزومی ۲۱ است به دلیل اختلالات ژنتیکی به وجود می آید و به این صورت است که این کودکان در به جای دو عدد کروموزوم شماره ۲۱ سه عدد کروموزوم شماره ۲۱ دارند.

این اختلال در ۹۵ درصد موارد به دلیل سن بالای مادر اتفاق می افتد و در ۵ درصد باقی مانده نیز می تواند به دلیل جابجایی‌های ژنتیک و  مشکلاتی از این دست اتفاق بیفتد و به صورت معمول بهره هوشی این کودکان بین ۴۰ تا ۵۰ می باشد و خصوصیات رفتاری آنها اینگونه است که اکثراً کودکان ای آرام مهربان و با نشاط به نظر می رسند و علاقه مندی خاصی به موسیقی دارند.

در این کودکان علائم ظاهری مشابهی یافت می‌شود و تقریباً چهره آن ها شبیه به چهره مغولها است و درجات مختلف و انواع مختلفی دارند به شکلی که بعضی از آنها به شدت نیازمند کمک و رسیدگی پزشکی هستند اما برخی دیگر مانند های که انسان سالم می توانند مستقل عمل کنند و فعالیت‌های عادی خود را داشته باشد.

تمامی آنها دارای درجات عقب ماندگی خفیف تا متوسط هستند و سرعت یادگیری در کودکان کمتر از کودکان عادی می باشد و به هیچ عنوان نباید آنها را با کودکان عادی مورد مقایسه قرار داد

 

کرتینیسم (کم‌کاری غده تیروئید)

این بیماری در کودکان به دلیل کم کاری غده تیروئید ایجاد می‌شود که این کم کاری می‌تواند از بدو تولد وجود داشته باشد و یا پس از آن در طی مراحل رشد ایجاد شود و تاثیر آن به این شکل است که غده تیروئید مسئول تعیین میزان رشد اندام های بدن است و کم کاری آن در این سنین موجب رشد نامناسب اندام های بدن می شود.

در نتیجه ممکن است قسمت‌هایی از مغز نیز دچار این مشکل شوند و علائم این نوع بیماران به شکل زیر است:

قد کوتاه، پوست خشک، خستگی و خواب‌آلودگی، مشکلات قلبی، اختلال در یادگیری و رشد هوشی، شکم بزرگ، زبان درشت، صدای خشن و کلفت، گردن کوتاه و پهن

 

اختلال فنیل‌کتونوریا

این یک بیماری با منشاء ارثی است و به این شکل است که آنزیمی که باعث سوخت و ساز فنیل آلانین در بدن می شود تولید نشده و در نتیجه آن غلظت فنیل آلانین زیاد می شود که در نتیجه ازدیاد این آنزیم سلول های عصبی و نورون ها آسیب می بینند.

این کودکان به هیچ وجه از لحاظ رشد جسمی و ظاهری مشکلی ندارند و حتی بعضی از آنها بسیار زیبا با موهای بور و روشن هستند و از دیگران هیچ مشکلی ندارند اما چیزی که در اینجا مهم است بهره هوشی آن ها می باشد که کمتر از کودکان عادی است.

به طور معمول این کودکان دارای حرکات عجیب و غریب هستند و به صورت بسیار فعال و پر جنب وجوش ولی در عین حال در کلام و گفتار دچار مشکل می باشند که این بیماران باید در نظر پزشکان معالج قرار بگیرند تا رژیم های غذایی عاری از فنیل آلانین برای آنها تجویز شود تا میزان علائم بیماری آنها کاهش یابد ولی بهره هوشی آنها به طور معمول در محدوده ۵۰ تا ۷۰ است و معمولاً بیشتر نمی‌شود.

اختلالات ارتباطی

توانایی ارتباط یک توانایی دوطرفه است یعنی کودک شما برای اینکه بتواند ارتباط برقرار کند باید بتواند ذهنیت خود را با استفاده از علائم زبانی بیان کند و همچنین ذهنیت شخص مقابل را از طریق علائم زبانی که استفاده می کند بشنود و بفهمد و برای ایجاد ارتباط هر دوی این توانایی ها لازم است و در از تسلط بر روی این زبان و فهم و ابراز آن سازنده ارتباط کودک با اطرافیان است و در صورتی که مشاهده میکنید که کودکتان در ابراز و یا فهم کلمات در ارتباطات خود دچار مشکل است احتمالاً دچار اختلالات ارتباطی می باشد که به صورت کلی به چهار دسته تقسیم می شود.

 

اختلال زبان بیانی

در این حالت کودک مشکل عقب ماندگی ذهنی ندارد مشکلات ناشنوایی و مشکلات عصبی خواصی تنها در انجام عمل بیان دچار مشکل است ولی سعی می کند با حرکات دست و چشم منظور خود را برساند و علاقه زیادی به برقرار کردن ارتباط با دیگران دارد.

این بیماران اغلب به همراه بیماری خود درجاتی از کمبود اعتماد به نفس و افسردگی شب ادراری و مکیدن انگشت را به همراه دارند که این نوع بیماری با گذشت سن پروسه درمان سخت تری را طی می کند و باید به موقع شناسایی و مورد درمان قرار بگیرند.

 

اختلال زبان بیانی و زبان فهمی

این گونه بچه ها به نسبت بچه‌های عادی زمان بیشتری برای آموزش زبان و فهم زبان و حرف های دیگران دارند و اغلب در فهمیدن جملات و رساندن جملات خود مشکل دارند و ممکن است هنگام بیان کلمات حروف آنها را جا به جا بگویم ایا آنها را مورد تحریف قرار دهند.

در وزن مواقع این کودکان و رفتارهایشان با اختلالات رفتاری اشتباه گرفته می‌شود و والدین و معلم این دیر متوجه این موضوع می شوند ولی باید دقت داشت که آیا بچه ها به درستی حرف ها را متوجه میشوند و یا اینکه می توانند به درستی کلمات را در جمله ها جایگذاری کنند.

اختلال واج‌شناختی

این کودکان یا حرفی را از کلمه حذف می کنند به عنوان مثال وقتی می خواهند بگویند موش میگویند مو و یا اینکه حرفی را جایگزین یک حرف در یک کلمه می کنند مثلا وقتی می خواهند بگویند هلو می گویند گلو و اصطلاحاً کودکانه صحبت می کنند و مانند کودکان تازه زبان باز کرده حرف میزنند.

این اختلال در کودکان بالای سه سال قابل تشخیص است و باید در صورت مشاهده پیگیری شود که معمولاً این کودکان دیر به پزشک مراجعه می کنند و به حساب بچگی شان می گذارند و یا اینکه با بچه های کم سن و سال تر از آنها اشتباه گرفته میشوند این کودکان هیچ نوع عقب ماندگی ذهنی ندارند و با سیستم عصبی و زبانی کامل تنها در ادا کردن بعضی کلمات و حروف دچار مشکل  هستند.

 

لکنت زبان

این حالت می تواند در اثر یک حادثه و شوک حاصل از آن و یا یک عامل روانشناختی به وجود بیاید و یا اینکه شاید کودک در رشد قسمت زبان دچار اختلال شده باشد که موجب لکنت زبان در وی بشود.

لکنت زبان می تواند به شکل تکرار یک حرف یا آوا و یا جاده وقفه در هنگام صحبت کردن مثلاً سکوت در حین حرف زدن و یا به صورت حرف زدن ناگهانی و وسط حرف دیگران خود را نشان دهد.

این کودکان نیز باید به متخصص مراجعه کنند تا در این حالت لکنت گسترش پیدا نکند و رشد زبان به صورت طبیعی ادامه پیدا کند.

 

اختلالات رفتاری

یکی دیگر از اختلالات آزار دهنده کودکان می‌توانند اختلالات رفتاری باشد که می‌تواند موجب آزار و اذیت اطرافیان از جمله کودکان اطراف و بزرگسالان شود  و می تواند به اشکالی همچون نقض حقوق دیگران، بی‌توجهی به دیگران، آسیب به کودکان و بزرگسالان دیگر، لجبازی و حتی ایجاد مشکلات تحصیلی و یادگیری در کودکان نمایان شود.

کودکان در سنین ۲ تا ۵ سالگی و دوره ۶ تا ۶ و نیم سالگی ممکن است رفتارهای منفی گرایانه ای داشته باشند که به جهت ساخت چهارچوب مستقل و استقلال یافتن آنها بروز می‌کند ولی اگر این رفتارها در بیرون از این بازه ها رخ بدهد می تواند نشان دهنده اختلالات رفتاری در کودک باشد  که بر اسب علائم و پیامد هایی که دارند به دسته های مختلف تقسیم می شود.

• اختلال کم‌توجهی – بیش‌فعالی
• اختلال سلوک
• اختلال یادگیری
• اختلال در خواندن
• اختلال در نوشتن
• اختلال در حساب کردن

از جمله این اختلالات هستند که باید به آنها توجه شود و در همان سنین پایین که تاثیر گذاری درمان بیشتر است اقدام به شناسایی و پیگیری و درمان این اختلالات کنید تا قبل از رسیدن کودک به سن نوجوانی این اختلالات برطرف شود و کودک در ارتباط با همسن و سالان خود و همچنین خانواده و اطرافیان دچار مشکل نشود و بتواند زندگی سالم شادی را تجربه کند.

برای رزرو آنلاین لطفا روی لینک کلیک کنید.

منبع : سلامتی بدون مرز| جراحی مغز و اعصاب

نویسنده : امیر رستمی